DOLAR
32,3404
EURO
35,1084
ALTIN
2.241,61
BIST
8.875,37
Adana Adıyaman Afyon Ağrı Aksaray Amasya Ankara Antalya Ardahan Artvin Aydın Balıkesir Bartın Batman Bayburt Bilecik Bingöl Bitlis Bolu Burdur Bursa Çanakkale Çankırı Çorum Denizli Diyarbakır Düzce Edirne Elazığ Erzincan Erzurum Eskişehir Gaziantep Giresun Gümüşhane Hakkari Hatay Iğdır Isparta İstanbul İzmir K.Maraş Karabük Karaman Kars Kastamonu Kayseri Kırıkkale Kırklareli Kırşehir Kilis Kocaeli Konya Kütahya Malatya Manisa Mardin Mersin Muğla Muş Nevşehir Niğde Ordu Osmaniye Rize Sakarya Samsun Siirt Sinop Sivas Şanlıurfa Şırnak Tekirdağ Tokat Trabzon Tunceli Uşak Van Yalova Yozgat Zonguldak
Muğla
Az Bulutlu
15°C
Muğla
15°C
Az Bulutlu
Çarşamba Açık
13°C
Perşembe Parçalı Bulutlu
13°C
Cuma Çok Bulutlu
13°C
Cumartesi Az Bulutlu
16°C

Dr. Öğr. Üyesi Ender Demir

Hukuk Fakültesi Doktor Öğretim Üyesi Verdiği Dersler: 1 - HUKUKA GİRİŞ I 2 - LABOR LAW 3 - TEMEL HUKUK 4 - TEZ 5 - İŞ HUKUKU I 6 - İŞ HUKUKU, İŞ KANUNU VE İSG YASASI 7 - İş Hukukunda Üçlü İş İlişkileri

12 Soruda Korona Virüsü ve İşçi Hakları

12 Soruda Korona Virüsü ve İşçi Hakları

Korona virüsü nedeniyle birçok işyerinde mal ve hizmet üretimi tamamen durdu veya durma noktasına geldi. Çalışma yaşamına ilişkin birtakım genel tedbirler alındı; ancak doğrudan işçileri koruyan, işçi ücretlerini güvence altına alan özel bir düzenleme henüz öngörülmedi. Bu çalışmada mevcut mevzuat ışığında korona virüsünün işçi hakları üzerindeki etkilerini ve sonuçlarını 12 soruda değerlenmeye çalışacağız.

  1. İşçi uzaktan çalışmaya zorlanabilir mi?

Uzaktan çalışma sistemine geçilmesi, iş sözleşmesinde esaslı değişiklik niteliğinde olup, işçinin kabulüne bağlıdır. İşveren çalışma koşullarında esaslı bir değişikliği ancak durumu işçiye yazılı olarak bildirmek suretiyle yapabilir. Bu şekle uygun olarak yapılmayan ve işçi tarafından altı işgünü içinde yazılı olarak kabul edilmeyen değişiklikler işçiyi bağlamaz.

Uzaktan çalışma kaçınılmazsa ve işçi buna rağmen bu değişikliği kabul etmezse, işveren değişikliğin geçerli bir nedene dayandığını; yazılı olarak açıklamak ve bildirim süresine uymak suretiyle iş sözleşmesini feshedebilir. Bu durumda işçi koşulları varsa kıdem ve ihbar tazminatına hak kazanıp, işsizlik ödeneğinden faydalanabilir.

 

  1. Uzaktan çalışma ilişkin masraf ve giderler işverenden talep edilebilir mi?

Uzaktan çalışmanın yapılabilmesi için bazı araç ve gereçlerin sağlanması, gerekli alt yapının kurulması gerekir. İşveren, işin görülmesi için gerekli olan bilgisayar, telefon, çalışma masası gibi araç ve gereçleri temin edip, teknolojik alt yapıyı sağlamakla yükümlüdür. Gerekli alt yapının bulunması halinde, ortaya çıkan ek masraflar, telefon veya internete ilişkin ek fatura tutarları işverenden talep edilebilir.

 

  1. Uzaktan çalışma esnasında korona virüsüne yakalanılması iş kazası olarak kabul edilebilir mi?

İşyerinde veya işi yürütümü esnasında meydana gelen işçiye bedenen veya ruhen zarar veren her türlü olay iş kazasıdır. Bu itibarla evde veya başka bir yerde uzaktan çalışan işçinin korona virüsüne yakalanması iş kazası olarak kabul edilebilir. Mühim olan kazanın mesai saatleri içinde, işin yürütümü esnasında meydana gelmesidir. İş Kazasına uğrayan işçi, geçici iş göremezlik ödeneği, sürekli iş göremezlik geliri, hak sahipleri ise ölüm gelirinden faydalanabilir.

 

  1. Salgın sürecinde faaliyetlerine devam eden işyerinde çalışan işçiler iş görmekten kaçınabilir mi?

Ciddi ve yakın tehlike ile karşı karşıya kalan işçiler, işverenden gerekli her türlü tedbirin alınmasını talep edebilir. Örneğin düzenli aralıklarla işyerinde dezenfekte işleminin yapılmaması, işyerinde sosyal uzaklık mesafesinin korunmaması, salgın belirtisi gösteren işçilerin çalıştırılmaya devam ettirilmesi gibi hallerde işçiler gerekli tedbirler alınana dek iş görmekten kaçınabilir. İş görmekten kaçınan işçilerin ücretlerinden veya diğer yasal haklarından kesinti yapılamaz.

 

  1. İşçiler ücretsiz izin kullanmaya zorlanabilir mi?

Ücretsiz izin ancak tarafların anlaşması ile kullanılabilir. İşverenin, işçinin onayını almaksızın tek taraflı olarak ücretsiz izin kullandırması, iş akdinin işverence feshi olarak kabul edilir. Bu durumda işçi koşulları varsa kıdem ve ihbar tazminatına hak kazanıp, işsizlik ödeneğinden faydalanabilir.

 

  1. İşçi yıllık ücretli izin kullanmaya zorlanabilir mi?

Yıllık ücretli izin kullanımına ilişkin karar ve takdir yetkisi işverene aittir. Dürüstlük ilkesi gereği, iş yoğunluğun önemli ölçüde azaldığı veya durduğu bu günlerde işverenin talep etmesi halinde işçilerin yıllık ücretli izinlerini kullanmaları gerekir. Yıllık ücretli izni bulunmayan veya henüz yıllık ücretli izne hak kazanmayan işçiler bakımından tarafların antlaşmasıyla avans yıllık izin kullanımı mümkündür.

 

  1. İşçi telafi çalışma yapmaya zorlanabilir mi?

Zorunlu nedenlerle işin durması, ulusal bayram ve genel tatillerden önce veya sonra işyerinin tatil edilmesi veya benzer nedenlerle işyerinde normal çalışma sürelerinin önemli ölçüde altında çalışılması veya tamamen tatil edilmesi ya da işçinin talebi ile kendisine izin verilmesi hallerinde, işveren dört ay içinde çalışılmayan süreler için telafi çalışması yaptırabilir. Bu çalışmalar fazla çalışma veya fazla sürelerle çalışma sayılmaz.

Koşulların oluşması halinde telafi çalışma yapılması hususunda karar ve uygulama yetkisi işverene aittir. Telafi çalışmada işçinin onayı aranmaz. Ancak telafi çalışma yaptırmak isteyen işveren, zorlayıcı hal süresince; yani virüsün etkili olduğu bugünlerde herhangi bir kesinti veya hak kaybı yaratmadan işçi ücretlerini ödemeye devam etmelidir. Aksi halde bu süreçte yıllık ücretli izin veya ücretsiz izin kullandıran veyahut kısa çalışma ödeneğinden faydalanan işverenler, daha sonra telafi çalışma yapılmasını talep edemezler.

 

  1. Korona virüsü nedeniyle işçi iş akdini feshedebilir?

Korona virüsü nedeniyle çalışma koşullarında esaslı değişiklikler yapılması veya iş sağlığı ve güvenliği bakımından gerekli tedbirlerin alınmaması hallerinde işçi iş akdini haklı nedenle feshedebilir. Örneğin;

-Kısa çalışmaya geçilmesi nedeniyle işçinin ücretinde indirim yapılması,

-İşverenin ciddi veya yakın tehlikeye rağmen gerekli tedbirleri almaktan kaçınması,

-İşçinin çalıştığı işyerinde bir haftadan fazla süre ile işin durmasını gerektirecek zorlayıcı sebeplerin ortaya çıkması ve ücretin ödenmemesi,

-İşçinin ücretsiz izin kullanmaya zorlanması,

gibi durumlarda  işçi iş akdini haklı nedenle feshedebilir. Bu durumda işçi koşulları varsa kıdem tazminatına hak kazanıp, işsizlik ödeneğinden faydalanabilir.

 

  1. İşsizlik ödeneğinden yararlanma koşulları nedir?

Kendi istek ve kusuru dışında işsiz kalan, örneğin iş akdini haklı nedenle fesheden, iş akdinin sona ermesinden önceki son 120 gün iş akdine tabi olan, iş akdinin feshinden önceki son üç yıl içinde en az 600 gün süre ile işsizlik sigortası primi ödemiş olan,  iş akdinin feshinden sonraki 30 gün içinde en yakın İŞKUR birimine şahsen ya da elektronik ortamda başvuran işçi işsizlik ödeneğinden faydalanabilir.

 

  1. İşsizlik ödeneğin miktarı ve süresi ne kadardır?

Günlük işsizlik ödeneği, sigortalının son dört aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancının yüzde kırkıdır. İşsizlik ödeneği miktarı, aylık asgari ücretin brüt tutarının yüzde seksenini geçemez. Örneğin, asgari ücretle (2943 TL ) çalışan işçiye aylık  1.177 TL ; 10.000 TL ücretle çalışan işçiye aylık 2.354 TL (asgari ücretin %80, üst limit) işsizlik ödeneği ödenir.

İşsizlik ödeneğinin ödenme süresi, prim ödeme gün sayısına göre değişmektedir. Son üç yıl içinde;

– 600 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olan sigortalı işsizlere 180 gün,

– 900 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olan sigortalı işsizlere 240 gün,

– 1080 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olan sigortalı işsizlere 300 gün, süre ile işsizlik ödeneği verilir.

 

  1. Sokağa çıkma yasağı bulunan veya karantina altında tutulan işçi ücretine hak kazanır mı?

Korona virüsü nedeniyle sokağa çıkma yasağı bulunan veya karantina altında tutulan işçilerin bu süre zarfında mazeretli veya raporlu oldukları kabul edilmelidir. Bu süre içinde fiili olarak çalışma imkanı bulunmayan bu işçilerin kural olarak ücrete hak kazanmaları mümkün değildir. Ancak rapor alınması halinde hastalık sigortasından faydalanma imkanları vardır.

Bununla birlikte maktu aylık ücretle çalışan işçiler, bu süreçte herhangi bir kesinti yapılmaksızın ücretlerine hak kazanır (İzinli veya raporlu gün sayısı veyahut vergi dilimi önem arz etmeksizin işçinin her ay sabit, değişmeyen bir ücrete hak kazanması halinde ücreti maktudur).

 

  1. Sokağa çıkma yasağı bulunan veya karantina altında tutulan işçinin iş akdi feshedilebilir mi?

İş Kanunumuzun 25. maddesinin I. fıkrasına göre;

-İşçinin tutulduğu hastalığın tedavi edilemeyecek nitelikte olduğu ve işyerinde çalışmasında sakınca bulunduğunun Sağlık Kurulunca saptanması,

-İşçinin rapor süresinin bildirim süresini altı hafta aşması* hallerinde iş akdi haklı nedenle feshedilebilir. İşçi bu durumda kıdem tazminatı hak kazanabilir; işsizlik ödeneğinden faydalanabilir.

*Haklı fesih bakımından azami rapor süresi

-Kıdemi altı aydan az olan işçiler bakımından 56 günü aşması,

-Kıdemi altı aydan 1,5 yıla kadar olan işçiler bakımından 70 günü aşması,

-Kıdemi 1,5 yıldan 3 yıla kadar olan işçiler bakımından 84 günü aşması,

-Kıdemi 3 yıldan fazla olan işçiler bakımından 98 günü aşması gerekir.