Yaklaşık 251,9 milyon yıl önce gerçekleşen Permiyen-Son Kitlesel Yok Oluşu, Dünya üzerindeki yaşamın yüzde 80’ini yok etti. Ancak Çin’de bulunan yeni fosiller, bitkilerin bu felaketten beklenenden daha az etkilendiğini ortaya koyuyor.
Bilim insanları, Çin’in kuzeydoğusunda yer alan bir bölgede keşfedilen fosillerin, gymnosperm ormanları ve eğrelti otlarının Permiyen-Triyas sınırında varlıklarını sürdürdüğünü gösterdiğini belirtti. Missouri Üniversitesi’nden jeolog Wan Yang, “En azından bu bölgede, bitkilerin büyük bir kitlesel yok oluş yaşamadığını görüyoruz” dedi.
Büyük Yok Oluş, Sibirya Tuzakları adı verilen devasa bir volkanik patlamanın atmosfere aşırı miktarda karbondioksit salmasıyla başladı. Atmosferdeki CO2 seviyesi 2.500 ppm’e kadar yükseldi, bu da küresel ısınmayı tetikleyerek okyanus ekosistemlerinin çökmesine neden oldu. Ancak, karasal ortamda yaşanan süreç daha karmaşıktı ve bu olayın kara yaşamını nasıl etkilediğine dair sınırlı kanıt bulunuyordu.
Bu yeni çalışma, Xinjiang’daki antik bir ekosistemin, felaketin etkilerine rağmen hayatta kalmayı başardığını gösteriyor. Bölgede bulunan volkanik kül tabakalarındaki zirkon kristalleri, araştırmacıların fosillerin yaşını daha doğru bir şekilde belirlemesini sağladı. İncelenen fosil sporları ve polenler, ani bir yok oluş yerine, yavaş bir ekolojik dönüşüm yaşandığını ortaya koydu.
Daha önce Afrika ve Arjantin’den gelen kanıtlar da benzer şekilde, bitkilerin yok olup yeniden ortaya çıkmadığını, sadece zaman içinde değiştiğini gösteriyordu. Arjantin Ulusal La Plata Üniversitesi’nden paleobotanist Josefina Bodnar, “Bitkiler kök yapıları ve tohumları sayesinde çok uzun süre hayatta kalabiliyor” dedi.
Bilim insanları, Permiyen döneminde daha serin ve nemli bölgelerde yaşayan bitkilerin hayatta kalma şansının daha yüksek olduğunu düşünüyor. Xinjiang bölgesi o dönemde göl ve nehirlerle kaplıydı ve bu da bitkiler için bir sığınak işlevi gördü.
Permiyen’de bitki korunaklarının bulunduğu diğer bölgelerin, Arjantin gibi yüksek enlemlerde ve okyanusa daha yakın yerlerde olması, sıcak çöllerden uzak bölgelerin yok oluştan daha az etkilendiğini gösteriyor.
Londra Üniversitesi’nden paleontolog Devin Hoffman’a göre, okyanus ekosistemleri için kaçış mümkün değilken, karasal ekosistemlerde iklim değişikliği daha bölgesel etkiler gösterdi. Pangea’nın iç kısımlarında aşırı sıcaklıklar yaşanırken, kıyıya yakın ve daha ılıman bölgelerde yaşam devam edebildi.
Bilim insanları, Permiyen yok oluşunu anlamanın, günümüz iklim krizini anlamak açısından kritik olduğunu belirtiyor. Permiyen’deki felaketin ana nedeni, atmosferdeki sera gazı seviyelerinin yükselmesiydi.
Bu durum, bugünkü iklim değişikliğiyle benzerlikler taşıyor. Araştırmacılar, antik felaketlerin dünya ekosistemine nasıl zarar verdiğini anlamanın, gelecekte insan kaynaklı iklim değişikliğiyle mücadelede ipuçları sağlayabileceğini vurguluyor.
