Yaşam alanlarını savunmaya çalışan yurttaşların önündeki en büyük engel dava masrafları. Masrafları dayanışma ile ödeyen yaşam savunucuları çevre davalarının, kamu davası sayılması gerektiğini belirtiyor.
Gökay BAŞCAN/BİRGÜN
Toprağını, suyunu, ormanını sermayeden ve destekçisi iktidar korumak için mücadele eden yaşam savunucularının önündeki en büyük engellerden biri de mahkeme masrafları. Anayasal haklarını kullanarak büyük sermaye sahibi şirketlerle mücadele eden yurttaşlar dayanışma ile masrafları karşılamaya çalışıyor.
Rize’de HES’e karşı açtığı davada bilirkişi ücretlerini ödemek için ineğini satan Kazım Delal, Amasya’da yine HES’e karşı verdiği mücadelede mahkeme masraflarını ödemek için koyunlarını satan Durmuş Ergül’ün hikayesi hafızalarda yerini koruyor. Yaşam alanlarının yağmalanmasına, talan edilmesine izin vermediği gerekçesiyle yargılanan, ceza yiyen yurttaşların, hak mücadelesi de uzun yıllardır engellenmeye çalışılıyor. Son olarak Kazdağları’nda Cengiz’in ve TÜMAD’ın projelerine karşı açılan davada masraflar 103 bin 300 TL’yi buldu. Davaları bölge halkıyla birlikte açan Kazdağı Doğal ve Kültürel Varlıkları Koruma Derneği, dayanışma çağrısı yaptı.
Cengiz Holding’in Çanakkale Halilağa’daki bakır madeni projesine ilişkin verilen ÇED olumlu kararı bölge halkının mücadelesi sonucu iptal edildi. 2009/7 genelgeden faydalanan şirket yeniden başvuru yaptı ve ikinci kez ÇED olumlu kararı aldı. Bölge halkı yeniden dava açtı ve bilirkişi raporu hazırlandı. ÇED olumlu kararını hukuka aykırı bulan rapora ‘itibar etmeyen’ Çanakkale 1. İdare Mahkemesi davayı reddetti. Karar temyize taşındı.
Yine Çanakkale’nin Lapseki ilçesi Şahinli Köyü yakınlarında Nurol Holding’e ait TÜMAD Madencilik A.Ş. tarafından yapılması planlanan Altın Gümüş Madeni Ocağı Kapasite Artışı projesine verilen ÇED olumlu kararına karşı dava açıldı, bilirkişi incelemesine karar verildi. Yaşam savunucularının diğer davalarda da sıkça karşısına bilirkişi heyeti bölgede inceleme yaptı. Bölge halkının itirazlarını ve sorularını dinlemeyen heyet, hazırladığı raporda ‘ÇED olumlu kararı uygundur’ görüşü verdi.
Cengiz’e karşı açılan davanın da görüldüğü mahkeme bu kez bilirkişi raporuna itibar etti. Şirket lehine çıkan rapora itibar eden mahkeme, davayı reddetti. Yaşam savunucuları kararı temyize götürdü.
Bilirkişi, harç, avukatlık ücretlerinin hak arama mücadelesinde en büyük engel olduğunu ifade eden Kazdağı Doğal ve Kültürel Varlıkları Koruma Derneği Başkanı Süheyla Doğan, “Çevre davalarının kamu davası sayılması, dosya, bilirkişi ücretlerinin alınmaması gerektiğini uzun zamandır söylüyoruz. CHP daha önce konuya ilişkin bir taslak hazırlayıp Meclis’e sunmuştu ancak reddedildi. Bu kampanyanın yeniden yükseltilmesi gerekiyor” dedi.
Son davalara ilişkin bilgi veren Doğan, şirketin lehine çıkan raporların hukuk nezdinde geçerli olduğunu belirtti. Doğan, “TÜMAD’ın kapasite artışına ilişkin verilen kararı dava etmiştik. Bilirkişi heyeti itirazlarımızı, sorularımızı göz ardı ettiler. Mahkeme bu rapora itibar etti ve reddetti. Aynı mahkeme, Cengiz’in projesinde şirketin lehine çıkan rapora itibar etmedi ve davayı reddetti. Temyize götürdük kararları, Danıştay nezdinde sürüyor” ifadelerini kullandı.
