BDDK’nın TL ticari krediler için şirketlere döviz sınırlaması getirmesi piyasayı ve döviz kurlarını sarstı. Ekonomistlerden karara ilişkin dikkat çeken yorumlar geldi.
Yüksek enflasyon, yüksek cari açık ve düşük rezerv nedeniyle döviz kurları üzerindeki baskı artarken, hükümetten üst üste adımlar gelmeye devam ediyor.
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (BDDK) dün akşam piyasalar kapandıktan sonra açıkladığı karar, döviz kurlarında sert dalgalanmayı da beraberinde getirdi.
BDDK kararına göre, döviz varlıklarının TL karşılığı 15 milyon TL’yi aşmayan şirketlere kredi kullanım durumunda vade boyunca döviz varlıklarını 15 milyon TL’nin üzerine çıkarmama şartı getirildi.
15 milyon TL üzeri döviz nakdi varlığı bulunan şirketler ise bu varlıkları aktiflerinin ya da satış hasılatının yüzde 10’unu aşması durumunda yeni nakdi TL ticari kredi kullanamayacak. Bu engeli aşmak için şirketin döviz satması gerekecek.
Daha önce, bankalardan, verdikleri kredilerin dövize gitmemesini takip etmelerini ve bu konuda şirketlerden taahhüt almalarını isteyen, ihracat ve turizm gelirlerinin yüzde 40’ının da TL’ye çevrilmesi şartı getiren hükümet, bu yönde daha sert bir tedbir almış oldu.
Karar, TL ticari kredi kullanmak isteyen bazı şirketleri döviz satmak ya da yeni döviz almamak zorunda bırakacağı için döviz kurları geriledi. Kurlardaki gerilemede Merkez Bankası ve kamu bankalarının örtülü müdahalesinin de katkısının olabileceği düşünülüyor.
Kararın öncesinde 17,35 seviyelerinde olan dolar/TL, karar sonrasında 16,50’lere kadar geriledikten sonra bu sabah 16,90’ın üzerine çıktı.
Yine karar öncesi 18,30 seviyelerinde olan Euro/TL de, karar sonrasında 17,40 seviyelerini gördükten sonra bu sabah 17,80’lerin üzerine çıktı.
Ekonomist Mahfi Eğilmez, kararın ardından Twitter hesabından “Güle güle 32 Sayılı Karar” mesajını paylaştı.
Eğilmez’in işaret ettiği ‘Türk parası kıymetini koruma hakkında 32 sayılı karar’, 1989 yılında çıkarılmış, bu kararla sermaye hareketleri serbest bırakılmış, döviz işlemleriyle ilgili yasak ve sınırlamalar kaldırılmış, TL konvertibl (çevrilebilir) bir para birimi haline gelmişti.
Eğilmez, 23 Haziran tarihinde kişisel bloğunda yayımladığı yazısından, söz konusu 32 sayılı kararı şu ifadelerle özetlemişti:
“Bu karar; 1567 Sayılı Kanun ile yurda ithali ve yurttan ihracı kısıtlanan (hatta bir anlamda yasaklanan) döviz, tahvil, hisse senedi, değerli madenler vb. ithal ve ihracını serbest bıraktı. Böylece Türkiye, sermaye hareketlerinin yasaklanması/kısıtlanmasından sermaye hareketlerinin serbest bırakılmasına geçmiş oldu. Bu kararla Türkiye’deki kişilerin, kurumların döviz bulundurmaları, deviz hesabı açabilmeleri, yurt dışına döviz transferi, değerli madenlerin, taşların ihraç ve ithali, ihracat bedellerinin tasarrufu serbest bırakılmış oldu. TL’nin yabancı paralar karşısındaki değeri konusunda yetki Merkez Bankasına verildi. Böylece TL, konvertibl para haline geldi.”
Türk Sanayici ve İş İnsanları Derneği (TÜSİAD) Başekonomisti Gizem Öztok Altınsaç, kişisel Twitter hesabından paylaştığı mesajda, dün akşam BDDK kararına ilişkin “Doğru iktisadi politikalar uygulamak yerine, ardı sıra regülasyonlarla ekonomiyi idame ettirmeye çalışıyoruz. Bu son uygulamalarının hiçbir tanesi orta vadede ne sürdürülebilir ne de ekonomiye katkı sağlar. Gün sonunda ticaret durursa kime ne faydası olacak?” dedi.
Gelecek Partisi Ekonomi Politikaları Başkanı Kerim Rota da karara ilişkin paylaştığı mesajda, “Şirketlerin hesaplarında tasarruf amaçlı 1 milyon dolar bile tutmasına tahammül edemez hale düşmüşler. Artık bir sonraki adımı beklemekten dolayı bozulacak beklentiler, kısa vadeli kazanımlardan çok daha zehirleyici olacak. Yeni ekonomi modeli dedikleri 1970’lere dönüşmüş” ifadelerini kullandı.
Ekonomist Murat Kubilay da “Bugünķü BDDK kararıyla, yani ticari şirketlerin TL cinsi kredi kullanımlarına fiili döviz bozma kuralı gelince, yarı Arjantin diye ifade ettiğim kısmi sermaye kontrollerine iyice geçilmiş oldu” dedi ve “Tabii bunun sonucu da muhtemelen daralan ekonomi olacak fakat bunu yaşayıp görecekler” uyarısında bulundu.
15 milyon TL karşılığı döviz, orta boy KOBİ’leri bile etkileyebilecek bir sınır olarak görünüyor” diyen HSBC Portföy Başekonomisti İbrahim Aksoy, “TL kredi kullanmadan şirketlerin çalışması neredeyse imkansız olacağı için şirketler önemli miktarda döviz satmak ya da kur korumalı mevduata geçmek zorunda kalabilir” ifadelerini kullandı.
Ekonomist Ensar Yılmaz, kararın olası etkilerine ilişkin şu ihtimalleri sıraladı:
*Firmalar kur riski için futures işlemlere yönelebilir (bilanço dışı kalır).
*Firmaların döviz varlığının azalması bunun ülkede kalacağını da garanti etmez.
*Bu bir sermaye kontrolü değil, tam tersi, çıkışa engel olmadığı gibi çıkışı artırabilir.
*Firmalar kendi aralarındaki işlemleri dövizle yapabilirler.
*Ucuz krediyi engelleme var (yarattığı gelir transferini amaçlamadığı bir şekilde hafifletme).
*Firmalar arası asimetrik etkileri olacaktır.
*Sonraki hamlenin dövizi zoraki bozdurma olacağı düşüncesini yayar.
