Tur operatörleri ve acentaların kayıpları ve tekrar hayata dönüp dönemeyecekleri önümüzdeki dönemin gündemi olacak. 2020 yılında Antalya’ya gelen 3 milyon 444.426 yolcunun yaklaşık %90’ı tur operatörünün paket turları ile geldi. Korku ve güvensizliğin yükseldiği korona sürecinde turist kendisini güveneceği tur operatörünün himayesine bıraktı. Turist, bu tarz zor durumlarda karşısında muhatap arar, o da kendi tur operatörüdür.
Acenteler, korona darbesi ile 10-15 yıl önceki kapasitelerine geri döndüler. Yüzbinlerce acente çalışanı kısa çalışma ödeneği ile yılı zar zor bitirdi. Ve en önemlisi belirsizlik sürüyor ve önümüzdeki süreç koca bir kara delik gibi duruyor.
Dünya turizm örgütü uzmanları turizmde 2020 yılında yaşanan turist kaybının %74, gelir kaybının ise 1 trilyon doların üzerinde olduğunu ve bu yaraları sarıp eskiye dönmenin en erken 2022 yılında gerçekleşeceğini belirttiler. Türkiye ise geçen yıl 22,5 milyar dolar turizm gelirinden oldu.
Turizmle yakından uzaktan alakası olan herkesin unutmak istediği ama kesinlikle unutamayacağı, turizm tarihinin en büyük felaketinin yaşandığı 2020 yılını rakamlarla kayıtlara alıp, ve artık gerçekten unutmaya çalışalım… Türkiye ile ilgili verileri * son makalemde paylaşmıştım, kısaca üzerinden geçip, daha sonra Antalya’yı ele alalım.
2020 yılını resmi verilerle özetleyelim;
TÜRKİYE GENEL
Koronanın Dünya turizmindeki sarsıntısı da çok şiddetli oldu.
Dünya turizm örgütü (UNWTO) uzmanları geçen ay Madrid ‘te yaptıkları toplantıda turizmde 2020 yılında yaşanan turist kaybının %74 olduğunu, 1 milyar üzerinde insanın seyahatini gerçekleştiremediğini ve 1 trilyon doların üzerinde gelir kaybı olduğunu ve bu yaraları sarıp eskiye dönmenin en erken 2022 yılında gerçekleşeceğini belirttiler. Sürecin uzaması halinde 120 milyon turizm çalışanının işini kaybetme tehlikesi bulunuyor.
Böylesine büyük yıkımdan bizde turizmin yükselen yıldızı olarak payımıza düşeni aldık. Ülkemiz, geçen yıl 2019 yılına kıyasla yaklaşık 36 milyon turistin gelmemesi nedeni ile 22,5 milyar dolar turizm gelirinden oldu.
Şimdi isterseniz 2020 yılındaki bütün zorluklara rağmen Antalya’ya gelerek tatil yapan turist sayılarına ve geldikleri ülkelere bir göz atalım. (10.000 altı gelişleri dahil etmeyerek, ilk 20 ülkeyi aldım)
Gelelim bu turistleri getiren ve turistin Türkiye’ye ayak basması ile birlikte birçok zorlukla mücadele eden tur operatörleri ve acentaların durumuna… Ülkemizde 12 bin civarında seyahat acentası olduğu biliniyor. Bunların bir kısmının faal olmadığından yola çıkıyor ve yarım milyon üzerinde seyahat acentası çalışanı olduğunu tahmin ediyorum. (yanılabilirim!… bu konuya dair Türsab’tan resmi verileri rica ettim, gelir gelmez burada da revize edeceğim). Ofis çalışanları, havalimanı görevlileri, transfermenler, kontrat müdürleri, finansçılar, rehberler, şoförler, operasyon ekipleri ile Tur operatörü ve Seyahat Acentası çalışanları turizm dünyasında çok büyük bir kitle. Turistin evinden, tatil yapacağı otelin kapısına kadar getirilmesindeki zorluklar, tatil esnasında ortaya çıkan sorunlar, aşılması zor problemler, beklentiler hiç de az değil. Sabırla ve misafirin arzusu doğrultusunda çözülerek ülkemizde mutlu olarak ayrılması için yapılanlar Türk turizmine yapılan önemli bir katkıdır.
Ancak, Türk turizminde diğer ülkelerin aksine maalesef, acentalar silik ve sönük dururken, genelde oteller ön plandadır. Turizme dair konularda genellikle oteller ve otelcilerin fikri alınırken, birkaç yüksek volümlü acenta dışında kalanlar irili ufaklı yüzlerce acenta ve tur operatörü pek önemsenmez, kayda alınmaz, fikri sorulmaz. Öyle ki, turizm sadece otelden oluşur imajı vardır. Bu çarpık resmin kime ne gibi bir yararı olabilir, anlamış değilim. Oysa irili ufaklı yüzlerce acenta yurt dışı ile sürekli irtibat halindeki profesyonellerden oluşur ve birçok değerli ve önemli bilgi ve tecrübeye sahiptirler. Tur operatörü ve acenta hareket halindeki bütün süreci üslenirken, oteller konaklama esnasındaki hizmetleri ile katkı sağlarlar.
Bu bağlamda tur operatörleri ve acentaların kayıpları ve tekrar hayata dönüp dönemeyecekleri önümüzdeki dönemin gündemi olacak. Zira hem ekonomik kayıplar, hem belirsizlikler olanca hızı ile devam ediyor. Geçtiğimiz yıllarda Antalya’ya 1,5 milyonun üzerinde turist getiren acenteler 2020 yılında bu sayının dörtte birini bile göremediler. Hedeflerini 2019 sayılarının üzerine koyarak yapılanan acenteler, korona darbesi ile 10-15 yıl önceki kapasitelerine geri döndüler. Yüzbinlerce acente çalışanı kısa çalışma ödeneği ile yılı zar zor bitirdi. Ve en önemlisi belirsizlik sürüyor ve önümüzdeki süreç koca bir kara delik gibi duruyor.
Aşağıda paket turlarla acentalar ve tur operatörleri üzerinden gelen misafirlerin –resmi olmayan- yılsonu sayıları ve geçen yıllardaki yaklaşık kapasiteleri mevcut. Avrupa acentaları yaklaşık %80, Rus ve Doğu Avrupa Acenteleri %70 kayıpla 2020’yi geçirdiler…
Ortalama kayıp %-8 civarında… Yani dükkanınıza her gün 100 müşteri gelirken, birden 20 müşteriye düştü. Bu, genel giderlerini bile karşılamaya yetmez. Tur operatörlerinin ve acentaların durumu gerçekten vahim… Süreç uzarsa geri dönemeyecek olanlar az değil…
Bu hasar tespitin tam olarak ortaya konulması ve acentaların yaşatılması için gerekenlerin yapılabilmesi için acentalarla ile ilgili aşağıdaki birkaç sorunun net olarak cevaplandırılması ve ona göre tedbir alınması isabetli olacaktır.
Bunun için TÜRSAB’ın devreye girerek, tur operatörleri ve seyahat acentalarının durumlarını belirten, aşağıdaki soruların cevabını araştırması ve kamuoyu ile paylaşması çok yararlı olacaktır;
1. Türkiye’de kaç seyahat acentası var?
2. Bu acentaların kaçı faal durumda?
3. Bu acentalarda çalışan kaç kişi var?
4. Kaç seyahat acentası çalışanı KÇÖ alıyor?
5. 2020 yılında kapanan kaç seyahat acentası var?
6. Devredilen, el değiştiren seyahat acentesi sayısı nedir?
7. Hangi seyahat acentaları, ne kadar turizm teşvik desteği aldılar?
8. Seyahat acentalarının 2021 planlamaları nedir?
Bu soruların cevapları acentaların güçlüklerini ortaya koyması açısından önem taşıyor.
Seyahat acentaları bu zor süreçte hayatta kalmalılar. Zira korona sürecinde en çok zararı gören turizm sektörü, korona sonrasının en büyük kazanını olacaktır.
Mesela, kendinize sordunuz mu, kısıtlamalar ve engellemeler kalkınca ilk olarak ne yapacaksınız?
sağlıkla kalın…
*2020 yılına dair Tuik ve Kültür Turizm Bakanlığı verileri arasında Tuik’in 2020 yılı Nisan-Mayıs-Haziran aylarında pandemi nedeni ile veri tutamamasından kaynaklanan farklar var.
