ABD’li bilim insanları, sağlıklı kalmak ve nörolojik hastalıklardan korunmak için beynin atık maddeleri nasıl dışarı attığını araştırıyor.
Washington’dan iki bilim insanı ekibi, uyku sırasında beyinde titreşen yavaş bir elektrik dalgasının, Alzheimer hastalığıyla yakından ilişkili olan protein de dahil olmak üzere atık ürünleri beynin derinliklerinden yüzeyine ittiğine dair işaretleri ortaya çıkardı.
Beynin içinden geçen bir damar daha sonra bir boru görevi görerek atık ürünleri beyni ve vücudun geri kalanını ayıran bariyerden dışarı taşır. Bu onları böbrekler tarafından filtrelenmek üzere kan dolaşımına bırakır.
Ancak yaşlanmayla, travmatik beyin hasarları ve kronik stres gibi nedenlerle sistem düzgün çalışmazsa bu atık ürünler beyinde birikebilir. Ayrıca bağışıklık hücrelerinin organa nüfuz etmesine izin vererek, dejeneratif beyin bozukluklarıyla bağlantılı iltihaplanmaya yol açabilir.
Çalışma fareler üzerinde yürütüldü; ancak araştırmacılar bulgularının Alzheimer hastalığı ve diğer bunama hastalıklarının olası nedenlerine ilişkin araştırmalarla örtüştüğüne inanıyor.
St Louis’deki Washington Üniversitesi’nde nörolog olan Dr. Jonathan Kipnis liderliğindeki bilim insanları, beynin, vücudun sıvılarını boşaltan bir ağ olan lenf sistemini kullanmadan, katı koruyucu bariyeri aşarak atıkları nasıl dışarı attığı sorusunu yanıtladı.
ATIK YÜKLÜ SIVI NASIL ATILIYOR?
Bilim insanları, atıkları taşıyan beyin omurilik sıvısının, beyni ve omuriliği çevreleyen kalın zara ve kan dolaşımına aktığı, vücudun lenfatik damarlarının bu sıvıyı temizleme görevini üstlendiği, beynin çevresinde çıkış noktaları ortaya çıkardı.
Birkaç hafta sonra, bu bilim insanı grubu bu bulguları daha da genişleterek atık yüklü sıvının bu çıkış noktalarına nasıl ulaştığını gösterdi.
Beyin uyurken nöronların senkronize, ritmik dalgalar halinde ateşlendiğini ve bunun beyin omurilik sıvısının beyinden geçerek kan-beyin bariyerini geçmesini sağlayan bir kuvvet ürettiğini bildirdiler.
Washington Üniversitesi’nden araştırmacı ve ikinci çalışmanın baş yazarı Dr. Li-Feng Jiang-Xie, “Bu nöronlar minyatür pompalardır. Senkronize sinirsel aktivite, sıvı akışını ve beyindeki kalıntıların uzaklaştırılmasını sağlar.”
“Bu süreci geliştirebilirsek, metabolik atıklar ve önemsiz proteinler gibi aşırı atıkların beyinde birikerek nörodejenerasyona yol açtığı Alzheimer ve Parkinson hastalığı da dahil olmak üzere nörolojik hastalıkları geciktirme veya hatta önleme olasılığımız var.” dedi.
