Çin’de evcil kedilerin ne zaman ve nasıl ortaya çıktığı uzun süredir merak konusuydu. Yeni yapılan bir antik DNA analizi, bu kedilerin yaklaşık bin 400 yıl önce İpek Yolu üzerinden tüccarlar ve diplomatlar tarafından ülkeye getirildiğini ortaya koydu.
Bu araştırma, evcil kedilerin Doğu Asya’ya geliş tarihini önceki tahminlerden birkaç yüzyıl ileriye taşıyor. Peking Üniversitesi’nden Shu-Jin Luo ve ekibinin yürüttüğü çalışmaya göre, kediler Çin’e ilk geldiklerinde lüks ve egzotik hayvanlar olarak kabul edildi. Kedilerin bağımsız ama aynı zamanda sevecen doğası onları gizemli ve cazip kıldı.
EVCİL KEDİLER NASIL ORTAYA ÇIKTI?
Modern evcil kediler (Felis catus) kökenlerini Afrika yaban kedisi (Felis silvestris lybica) türüne borçlu. Daha önce yapılan araştırmalara göre, bu tür yaklaşık 10.000 yıl önce Orta Doğu’da insanlarla birlikte yaşamaya başladı. Daha sonra 3.000 yıl önce Avrupa’ya yayıldı.
Yeni araştırmaya göre, M.S. 600 civarında tüccarlar ve diplomatlar, evcil kedileri küçük kafesler içinde Doğu Akdeniz’den Orta Asya’ya taşıdı. Kediler Çin’e getirildiğinde, seçkin sınıfa hediye olarak sunuldu.
Çin’de evcil kediler ortaya çıkmadan önce, insanlar yerli leopar kedileriyle (Prionailurus bengalensis) birlikte yaşıyordu. Kuzeybatı Çin’in Shaanxi eyaletinde bulunan 5.400 yıllık bir köyde, bu türün kemikleri ortaya çıkarıldı. Ancak araştırmacılar, bu birlikteliğin evcilleştirme anlamına gelmediğini vurguluyor.
TARİH YENİDEN YAZILIYOR
Önceden, Çin’de kedilerin M.Ö. 206 – M.S. 220 yılları arasında Han Hanedanı döneminde evcilleştirildiği düşünülüyordu. Ancak bu döneme ait hiçbir evcil kedi kalıntısı bulunmaması, araştırmacıları yeni bir değerlendirme yapmaya yönlendirdi.
Bu sorulara yanıt bulmak için, Luo ve ekibi Çin’deki 14 farklı arkeolojik bölgeden 22 kedinin DNA’sını inceledi. Çalışmada, en eski evcil kedi kalıntısının M.S. 730 yılında Shaanxi’deki Tongwan şehrinde bulunduğu tespit edildi.
Araştırmaya göre, Çin’de bulunan 14 kedinin DNA’larında IV-B kladı adı verilen özel bir genetik işaret keşfedildi. Bu genetik iz, Kazakistan’da M.S. 775-940 yılları arasında yaşayan bir kediyle büyük benzerlik gösteriyor. Bu da İpek Yolu’nun kedilerin göçünde kilit bir rol oynadığını gösteriyor.
İLK GELEN KEDİLER BEYAZDI
Tüccarların ve diplomatların Çin’e getirdiği ilk kedilerin tamamen beyaz ya da beyaz lekeli mackerel-tabby desenine sahip olduğu düşünülüyor. Hatta günümüzde bile Doğu Asya’daki beyaz kedi oranının diğer bölgelere kıyasla daha yüksek olduğu belirtiliyor.
Evcil kedilerin Çin’e ulaşmasından sonra yerel halk onları kutsal olarak görmeye başladı. Araştırmaya göre, eski Çin’de insanlar kedileri evlerine alırken özel dini ritüeller düzenliyordu.
Smithsonian Enstitüsü’nden Melinda Zeder, bu araştırmanın evcil kedilerin Çin’e nasıl ulaştığını anlamak açısından büyük bir adım olduğunu söyledi. “İpek Yolu ile kedileri ilişkilendirmek harika bir buluş. Bu gerçekten etkileyici bir çalışma.” dedi.
