Kizni diye de bilinen kişniş, bilimsel adıyla Coriandrum sativum L’dir. Aynı zamanda Çin maydanozu olarak da bilinir. Daha çok rutubetli ortamları seven bu bitkinin tohumu kurutularak toz haline getirilir ve baharat ya da ilaç niyetiyle kullanılır. Maydanozgillerden olan kişnişin yaprakları maydanoz bitkisini andırır.
Ülkemizin hemen hemen tüm bölgelerinde yetişse de Burdur, Isparta ve Konya’da oldukça yaygındır. Ağustos ve Eylül aylarında olgunlaşan bu bitki toplanarak gölgeli ve havadar bir bölgede kurumaya bırakılır. Daha sonra bitki sapından tutularak sallanır ve tohumları dökülür.
En son ise toz haline getirilir ancak toz haline getirirken ihtiyacımız kadarını toz haline getirmek doğru bir yaklaşımdır. Çünkü tüm tohumlar çekilecek olursa zamanla aromasını kaybedebilir. Toz haline gelmeyen tohumlar ise güneş görmeyen bir kısımda saklanmalıdır. Güzel aromasından dolayı genellikle çiğ ya da kurutulmuş şekilde kullanılır. 11 yağ içeriğine ve 6 asit tipine sahiptir.
KİŞNİŞİN FAYDALARI NELERDİR?
-Kişnişte hem 11 uçucu bitki yağından biri olan sineol hem de linoleik asit bulunur. Bu bileşenlerin romatizma ve artrit karşıtı özellikleri vardır. Bunlar sayesinde şişlikleri iyileştirmede büyük rol oynar.
-Kişnişin dezenfekte, zehir giderici, antiseptik, mantar karşıtı ve antioksidan özellikleri sayesinde ise egzama, kuruluk ve mantar iltihabı gibi cilt sorunlarında kullanılması da yararlıdır.
-Kişnişte bulunan linoleik asit, oleik asit, palmitik asit, stearik asit ve askorbik asit (C vitamini) kandaki kolesterol seviyelerini düşürmede çok etkilidir. Ciddi kardiyovasküler sorunlara yol açabilecek kötü kolesterol seviyesini de düşürmeye yardımcı olur
-Kişnişte bulunan borneol ve linalol gibi bitki özü bileşenleri sindirime, böbreklerin düzgün çalışmasına yardımcı olurken aynı zamanda ishalin azalmasına da yardımcı olur.
-Yüksek demir oranı olan kişniş, anemi görülen kişiler için çok faydalıdır. Kandaki demir oranının düşük olması nefes darlığına, kalp çarpıntısına, aşırı yorgunluğa ve bilişsel işlevlerde düşüşe sebep olabilir. Demir aynı zamanda enerji ve kuvveti artırır, kemik sağlığını geliştirir.
-Birçok araştırma kişnişin, mevsim alerjilerinin ve bahar nezlesinin rahatsız edici etkilerini azaltmaya yarayan yoğun antihistamik özellikleri bulunduğunu göstermektedir. Aynı zamanda kişniş yağı da bitkilerle, böceklerle, gıdalarla ya da diğer maddelerle temastan kaynaklanan alerjik tepkileri de azaltabilir.
-Kişnişte bol miktarda Antioksidan, A vitamini, C vitamini ve fosfor gibi mineraller bulunur. Bütün bu bileşenler görme bozukluklarına yarar sağladığı gibi gözlerdeki kasılmaları da azaltır. Kişniş yaprağında aynı zamanda beta karoten de bulunur. Bu bileşen gözü etkileyen birçok hastalığa karşı etkili olduğu gibi yaşlanmakta olan hastalardaki görme bozukluğu etkilerini bile geriletebilir. Kişniş ayrıca göz nezlesi içinde etkilidir. Bu yüzden göz bakımı ürünlerinin çoğunda kullanılmaktadır.
-Doğal bir afrodizyaktır. Bundan dolayı libido yükseltici olarak da bilinir.
KİŞNİŞİN ZARARLARI NELERDİR?
Kişnişin zararları hemen hemen hiç yok denecek kadar azdır. Ancak her yiyecekte olduğu gibi cilt alerjisine yol açabilir. Çok nadir görülmekle birlikte ciltte yarattığı hassasiyetten dolayı güneş yanığı riskini artırabilir. Ayrıca hamile kadınların kullanmamaları önerilir.
Kişnişli Domatesli Makarna Tarifi
Malzemeler:
1 paket makarna
2 adet kuru soğan
3 adet domates
1 çorba kaşığı ezilmiş sarımsak
1 tatlı kaşığı kırmızı biber
1 çorba kaşığı baharat karışımı
1 çorba kaşığı taze kişniş
1 çorba kaşığı un
2 çay bardağı süt
4 çorba kaşığı tereyağı
Baharat karışımı:
4 çay kaşığı kişniş tohumu
1 çay kaşığı kimyon tohumu
1 çay kaşığı tane karabiber
1 tatlı kaşığı zencefil tozu
1 çay kaşığı kakule
3/4 çay kaşığı tarçın
1 adet defne yaprağı
Baharatın hazırlanışı:
Tüm malzemeyi mutfak robotuyla toz haline getirin. Makarnanın hazırlanışı; 5 lt. suya tuz ekleyerek kaynatın. Kaynayan suya makarnayı ilave edin ve kapağı açık olarak tekrar kaynamaya bırakın. Arada sırada kontrol ederek 10 dakika haşlayın. Haşlanan makarnayı süzün. Ayrı bir tavada tereyağında, küp doğranmış soğan, sarımsak ve domatesi 10 dakika kavurun. Unu ekleyerek 5 dakika kavurun. Süt ve baharatları ilave ederek 3-4 dakika pişirin. Süzülmüş makarnayı sosa ekleyerek karıştırın. Kişniş serperek servis yapın.
