Ekran bağımlılığı, özellikle Z Kuşağı (15-28 yaş) ve Alfa Kuşağı (15 yaş ve altı) arasında hızla yayılan bir sorun haline geldi. Instagram gibi platformların sürekli bilgi akışı sunması, birçok gencin dikkat dağınıklığı ve uzun vadeli hedeflere odaklanamama gibi problemler yaşamasına yol açıyor. Ancak, saygın nörobilimci Prof. Andrew Scholey’nin önerdiği çözümler, ekran bağımlılığına karşı umut vadediyor.
Prof. Scholey’ye göre ekran bağımlılığı, insanların negatif bilgilere olan biyolojik eğiliminden kaynaklanıyor. “Algoritmalar genellikle olumsuz içerikleri öne çıkarıyor çünkü insan beyni hayatta kalma içgüdüsüyle bu tür bilgileri daha dikkat çekici buluyor,” diyor. Bu durumun, “beyin çürümesi” olarak adlandırılan bir sorun yarattığını belirtiyor.
BEYİN ÇÜRÜMESİNE KARŞI HANGİ ÖNLEMLER ALINABİLİR?
Scholey, beyin sağlığını geri kazanmanın mümkün olduğunu vurguluyor. “Egzersiz, sağlıklı bir diyet ve stres azaltıcı aktiviteler beyni dinlendirmede önemli rol oynuyor” diyor. Kitap okuma, meditasyon, bahçe işleri veya spor gibi aktivitelerle beynin doğal bir dinlenme moduna geçmesi sağlanabilir.
Ekran bağımlılığına karşı teknolojik çözümler de devreye girmiş durumda. Melbourne merkezli bir aile tarafından geliştirilen ScreenCoach uygulaması, çocukların ekran sürelerini sınırlamanın yanı sıra onlara sorumluluk kazandırıyor.
Uygulama, çocukların ekran süresi kazanmak için ev işlerini tamamlaması veya dışarıda oyun oynaması gibi görevler yapmalarını sağlıyor. Bu, çocukların ekran yerine gerçek dünya aktivitelerine yönelmesini teşvik ediyor.
BİR BABANIN BAŞARI HİKAYESİ
ScreenCoach kullanan bir baba, uygulamanın 10 yaşındaki kızında büyük bir değişim yarattığını belirtiyor. Önceden günde beş saatini iPad’de geçiren kızı, şimdi sadece iki saat ekran başında kalıyor.
Baba, “Eskiden ekran başında çok vakit geçiriyordu, şimdi resim yapıyor, piyano çalıyor ve hobilerine geri döndü” diye anlatıyor.
OKULU DA OLUMSUZ ETKİLİYOR
Psikolog Steph Kakris, ekran bağımlılığının çocukların fiziksel aktivite seviyesini ve okulda odaklanma becerisini olumsuz etkilediğini vurguluyor. Kakris, ekran bağımlılığının ebeveynler arasında da yaygın olduğunu ve ScreenCoach gibi araçların yetişkinler için de faydalı olduğunu söylüyor.
Prof. Scholey, ekran bağımlılığına karşı nörolojik destek sunan doğal ürünlerden de bahsediyor. Yeni Zelanda kara yemişi içeren ürünlerin, dopamin ve serotonin seviyelerini artırarak mental performansı iyileştirdiği araştırmalarla kanıtlanmış durumda. Scholey, bu tür doğal takviyelerin kısa sürede beyin fonksiyonlarını artırabildiğini belirtiyor.
Scholey, ekran bağımlılığına dair farkındalığın artmasını olumlu bir gelişme olarak değerlendiriyor. “Beyin çürümesi gibi kavramların yaygınlaşması, sosyal medya kullanımını sınırlama yollarına olan ilgiyi artıracaktır” diyor.
