İber Yarımadası’ndaki Tunç Çağı’na ait altınlarla dolu Villena Hazinesi’nde, bilim insanlarını heyecanlandıran iki farklı eser keşfedildi. Soluk renkli bir bilezik ve altınla süslenmiş paslı bir yarım küre, yer altından çıkarılan metallerle değil, göktaşlarından gelen demirle yapılmıştı.
İspanya Ulusal Arkeoloji Müzesi’nden Salvador Rovira-Llorens tarafından yürütülen araştırma, metal işçiliğinin 3 bin yıl önce İberya’da beklenenden çok daha gelişmiş olabileceğini ortaya koydu. Çalışmanın sonuçları geçtiğimiz yıl yayımlandı.
Villena Hazinesi, 1963 yılında İspanya’nın Alicante bölgesinde keşfedilen 66 parçalık bir koleksiyon. Avrupa’nın en önemli Tunç Çağı altın işçiliği örneklerinden biri olarak kabul ediliyor. Ancak koleksiyonun kesin yaşını belirlemek, içindeki iki demir görünümlü eser nedeniyle zorlu bir sürece dönüştü.
Bu nesnelerden biri, bir asanın veya kılıç kabzasının parçası olduğu düşünülen küçük bir yarım küre, diğeri ise kalın, torc tarzında bir bilezik. Arkeologlar, bu eserlerin demir içeriği nedeniyle alışılmışın dışında olduğunu fark etti.
İber Yarımadası’nda Demir Çağı yaklaşık MÖ 850’de başlarken, Villena Hazinesi’ndeki altın nesnelerin MÖ 1500-1200 yıllarına tarihlendiği biliniyor. Peki bu iki demir eser nasıl oluyor da bronz devrine ait bir hazineye dahil edilebiliyordu?
Bilim insanları bu gizemi çözmek için, eserlere kütle spektrometrisi testi uygulayarak içeriklerindeki nikel oranını inceledi. Sonuçlar, bu eserlerin yer kabuğundaki demir cevherinden değil, meteoritik (göktaşı kökenli) demirden yapıldığını gösterdi.
Meteoritik demirin, Dünya’nın yüzeyindeki demirden çok daha yüksek nikel oranına sahip olduğu biliniyor. Bu, Villena Hazinesi’ndeki iki eserin de Dünya dışı bir kaynaktan geldiğinin en güçlü kanıtı oldu. MÖ 1400-1200 yılları arasında göktaşlarından elde edilen demirin işlenmiş olması, dönemin metal işçiliğinin ne kadar ileri seviyede olduğunu gözler önüne serdi.
Araştırmacılar, nesnelerin yoğun şekilde korozyona uğramış olmasından dolayı kesin sonuçlara ulaşmanın zor olduğunu kabul ediyor. Ancak, daha yeni ve hassas analiz tekniklerinin kullanılmasıyla, bu keşfin daha sağlam kanıtlarla desteklenebileceğini düşünüyorlar.
Çalışma, Trabajos de Prehistoria dergisinde yayımlandı ve İber Yarımadası’nda meteoritik demirle yapılmış ilk iki eser olarak tarihe geçti.
