Ülkemizde D vitamini eksikliği her yaş grubu ve cinsiyette yaygın bir sorun. Hatta ‘’Yeterince güneşlendiğim ve iyi beslendiğim halde D vitamini değerim çok düşük’’ diyenlerin sayısı da bir hayli fazla… Prof. Dr. Erk’e bunun nedenlerini sordum.
Vücutta hayati öneme sahip olan D vitamini eksikliği birçok hastalıkla ilişkilidir. Uzmanlara göre bunlarn bazıları kanser, kalp-damar, otoimmün, enfeksiyon hastalıkları ve psikolojik sorunlardır. D vitamini eksik olduğunda çocuklarda da enfeksiyonlara eğilim artar, bağışıklık cevabı bozulur. İç Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Osman Erk, güneş vitamini olarak da adlandırılan D vitamini kaynaklarını, bu vitaminin faydalarını ve eksikliğine yol açan etkenleri şöyle anlattı:
İç Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Osman Erk
Bu belirtilere dikkat!
D vitamini eksikliğinde; halsizlik, yürüme güçlüğü, kemik ağrısı, saç dökülmesi, baş ağrısı, depresyon, değişken ruh hali, uykusuzluk, gözaltı morlukları, aşırı terleme, kilo vermede güçlük çekme ve sürekli üşüme gibi belirtiler ortaya çıkar. Bazen de hiç belirti vermeyebilir.
Niye bu kadar yaygın bir sorun?
Ülkemizde sık görülen bir sorun olan D vitamin eksikliğinin nedenleri şöyle sıralanabilir…
1-Çağımızın en yaygın hastalıklarından biri olan obezite D vitamini eksikliğine yol açar. Çünkü yağ hücreleri bu vitamini emerek, kullanılmasına izin vermez.
2-Uzun süre kapalı alanlarda bulunmak D vitamini eksikliğine yol açar.
3-D vitamini eksikliğinin önemli nedenlerinden biri de hava kirliliğidir. Kirli hava D vitamini sentezi için gereken ultraviyole ışınlarının yeryüzüne ulaşmasını engeller.
4-Koyu ten rengi olanlar açık tenlilere göre daha az D vitamini üretir. Bu nedenle biraz daha fazla güneşlenmeleri gerekir.
5- İlerleyen yaşla birlikte cilt daha az D vitamini sentezler. Bu da beslenme yetersizliği ile birlikte yaşlılarda D vitamini eksikliğinin en önemli nedenidir.
6- Ülseratif kolit, Crohn, Multiple Skleroz (MS) gibi bağışıklık sisteminin neden olduğu hastalıklarda D vitamini eksikliğine rastlanmaktadır.
7- Yıllardır kullanılan tarım ilaçları da vücutta D vitaminini sentezleyen bir enzimi bloke eder.
8-Tüberküloz (verem) ve epilepsi (sara) ilacı kullananlar da D vitamini eksikliği riski altındadır.
Besinler D vitamini ihtiyacını karşılar mı?
Hayvansal ve bitkisel besinler D vitamini ihtiyacını karşılayamaz. Araştırmalar ortalama bir kişinin D vitamini ihtiyacının sadece yüzde 20’sini besinler aracılığıyla aldığını göstermektedir. Balıkyağı, somon balığı, uskumru, pisi balığı, ringa balığı, ton balığı karides, süt, peynir, tereyağı, krema, yumurta sarısı başlıca D vitamini içeren gıdalardır.
Nasıl depolayabiliriz?
Özellikle güneş ışınlarının dik olarak dünyaya ulaştığı 11.00-15.00 saatleri arasında, koruyucu krem kullanmadan 15-20 dakika güneşlenmek yeterli D vitaminin depolanmasını sağlar. Öte yandan depolanan bu vitamin bütün yıl boyunca ihtiyacı karşılayamaz. Yaz ayları dışında da güneş ışınlarına maruz kalmak sağlık açısından değerlidir.
VÜCUDA FAYDALARI
D vitamini eksikliğinde çocuklarda kemik zayıflığına neden olan raşitizm, yetişkinlerde kas zayıflığı ve kemik yumuşamasına yol açan ‘osteomalazi’ hastalığı ortaya çıkar. D vitamini eksikliğinin depresyon eğilimine yol açabileceğini gösteren güçlü kanıtlar bulunmaktadır. Çocukluk, gençlik yıllarında güneş ışınları ve besinler yoluyla yeterince D vitamini alanlarda göğüs, kolon, prostat ve kan kanseri (lösemi) riskinin azaldığı bilinmektedir. D vitamini, astım, alerji, hipertansiyon, kalp yetersizliği, beyin felci, Parkinson, demans ve MS gibi hastalıklara yakalanma riskini azaltır. Bu vitaminin obezite ve diyabete karşı koruyucu etki yarattığı tespit edilmiştir. Kış aylarında zatürre ve grip gibi hastalıkların ve ölüm sıklığının artması, D vitamini eksikliğiyle ilişkilendirilmektedir. D vitamini düzeyleri kanda 25 (OH) D vitamini tayini ile kolayca tespit edilebilir. Özellikle kış aylarında D vitamini düzeyleri tespit edilmeli ve gerekirse doktor kontrolünde takviye alınmalıdır.
