EKONOMİ SERVİSİ
Ülke yeni yılın sabahına zam yağmuruyla uyandı. Doğalgazdan elektriğe, köprü geçiş ücretlerinden akaryakıta pek çok ürün yılın ilk günü zamlandı.
İstanbul Ticaret Odası (İTO) verilerine göre ise İstanbul’un yıllık enflasyonu yüzde 34’ü aştı. Kur şoklarının yaşandığı aralık ayındaki fiyat artışları yüzde 9,65 oldu. İstanbul’un enflasyonu pazartesi günü açıklanacak olan TÜİK’in Tüketici Fiyat Endeksi verilerinin (TÜFE) öncüsü olarak kabul ediliyor.
2020 Aralık ayına göre 2021 Aralık ayında yaşanan fiyat değişimlerini gösteren İTO’nun 1995 bazlı Ücretliler Geçinme İndeksindeki artış yüzde 34,18, Toptan Eşya Fiyatları İndeksinde ise yüzde 47,10 olarak gerçekleşti.
Yeni açıklanan zamlara göre ise elektriğe yüzde 50 ile yüzde 127 arası, konutta kullanılan doğalgaz yüzde 25, ticari kuruluşlarda kullanılan doğalgaza yüzde 50, motorine 1 lira 29 kuruş, benzine 61 kuruş, otogaza 78 kuruş, köprü ve otoyollara ortalama yüzde 25 zam yapıldı.
Boru Hatları ile Petrol Taşıma AŞ’den (BOTAŞ) yapılan duyuruda yer alan ocak ayına ilişkin tarife tablosuna göre, konut tüketicileri için doğalgaz dağıtım şirketlerine uygulanacak satış fiyatı, mevcut tarifeye göre yüzde 25 artışla bin metreküp doğalgaz için bin 860 TL oldu.
Ocakta yıllık tüketimi 300 bin metreküpün üzerinde olan sanayi abonelerinin tarifesinde, bin metreküp doğalgazın fiyatı yüzde 50 artışla 6 bin 300 liraya, elektrik üretim amaçlı tarife de yüzde 15 artışla 5 bin 520 liraya çıktı.
ELEKTRİKTE KADEMELİ TARİFE
Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu’ndan (EPDK) yapılan açıklamada, “verimlilik odaklı kademeli tarifeye geçiş” ile 1 Ocak’tan itibaren mesken aboneleri için aylık 150 kilovatsaate kadar olan tüketim miktarları için nihai fiyat kilovatsaat başına 1 lira 37 kuruş, aylık tüketimi 150 kilovatsaat üzeri olan mesken aboneleri için ise kilovatsaat başına 2 lira 6 kuruş uygulanacağı belirtildi.
Yapılan hesaplamaya göre, mesken abonelerinde aylık 150 kilovatsaate kadar olan 1. kademedeki tüketim miktarları için nihai fiyatlar yüzde 50 artacak, 150 kilovatsaatin üzerindeki 2. kademe tarifesi de 1. kademeye göre yüzde 50 fazla olacak.
BOĞAZ KÖPRÜLERİNDE ÇİFT YÖNLÜ ÖDEME
Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı Karayolları Genel Müdürlüğü, 1 Ocak 2022’den itibaren geçerli olacak otoyol, Boğaz Köprüleri ve Avrasya Tüneli geçiş ücretlerini açıkladı. 48 yıllık Boğaz Köprüsü’nde ilk kez tek yönlü geçiş parası ödenecek.
Açıklamada, düzenlemede bakım-işletme maliyetlerindeki artışlar ile işçilik ve malzeme fiyatlarındaki artışların göz önüne alındığı belirtilerek, “Boğaz köprülerinde tek yön otomobil geçiş ücreti 8.25 TL; Avrasya Tüneli’nde ise otomobil geçiş ücreti 05.00-24.00 saatleri arasında tek yönde 53 TL, 00.00-05.00 saatleri arasında yüzde 50 indirimli olarak 26.50 TL olarak belirlenmiştir” denildi.
Böylece Boğaz köprülerinden gidiş-geliş ücreti toplamda 16,50 TL olarak belirlendi. Fiyatlar araç sınıflarına göre değişirken, zam oranı ortalamada yaklaşık yüzde 25 oldu.
TEMEL İHTİYAÇLARA YANSIYACAK
Tüketiciyi Koruma Derneği (TÜKODER) yeni yılda birbiri ardına gelen zamlara tepki gösterdi. Yapılan açıklamada, “Asgari ücrete verilen zam oranı katlamalı olarak geri alınmaktadır” ifadeleri yer aldı.
Dernek açıklamasında, “Döviz kurundaki düşüşün marketlerde raf fiyatlarına yansıması gerektiğini günlerce söylediniz. Ama siz fiyatları indirme yerine yeni zamları yılbaşı hediyesi sunarak bindirdiniz. Üstelikte bu zamların hepsi market raflarındaki tüketicinin temel ihtiyaçlarına yansıyacak” sözleriyle zamlara tepki gösterdi.
İğneden ipliğe her şeye zam geleceğini belirten dernek açıklamasında, “Çay kaşığı ile verdiniz, kepçe ile geri alıyorsunuz, şimdiden asgari ücretin alım gücü zam öncesine düşmüştür” ifadelerini kullandı.
Zamların geri çekilmesinin talep edildiği açıklamada “Tüketicilerin yaşam kalitesini yükseltecek önlemler alın” denildi.
Dernek zamlarla ilgili şu soruları sordu: “Televizyonlarda “sade vatandaşın dolarla işi nedir ki” diyerek adeta vatandaşın aklı ile alay eden yönetenlere soruyoruz, bu zamların gerekçesi nedir? Eğer kur artışlarından kaynaklı ise bu zamların kiminle işi var? Aklımız ile alay mı ediyorsunuz?”
***
İstanbul’da kısa mesafe 20 lira oldu
İstanbul’da taksi ücretine yapılan zammın ardından şoförler yeni tarifeye göre taksimetrelerini güncellemek için belirlenen noktalarda kuyruk oluşturdu. Taksilerde açılış ücreti 5,55 liradan 7 liraya, kısa mesafe 14,50 liradan 20 liraya, kilometre başına 0,34 kuruştan 0,45 kuruşa yükseltildi.
***
İktidara dayanacak bir dakika kalmadı
SOL Parti İstanbul İl Örgütü ise ‘Zamlar geri alınsın’ diyerek bugün saat 16.00’da Kadıköy Süreyya Operası önüne eylem çağrısı yaptı. Partiden yapılan açıklamada “Enerji şirketlerini zenginleştirip, halkı yoksulluğa, karanlığa iten bu iktidar bir an evvel tedavülden kaldırılmalıdır. Artık yeter” denildi.
Parti açıklamasında başta elektrik ve doğalgaz zamlarının milyonlarca yurttaşın daha da yoksullaşmasına neden olacağına dikkat çekildi. Açıklamada “Halkın bu iktidara dayanacak bir dakikası bile kalmadı. Örgütlü gücümüzle zamları geri çektirip kötülük iktidarını gönderme zamanı” ifadelerine yer verildi.
“Fedakârlık yapacak birileri varsa bu ülkenin kaynaklarını yağmalayanlar, paralarına para katanlardır” denilerek acil talepler sıralandı:
• Elektrik fiyatlarındaki artışlar fahiştir, kabul edilemez. Zamlar geri çekilsin.
• Konutlarda elektrik, doğalgaz ve suda KDV oranı yüzde 1’e düşürülsün.
• Maddi imkânsızlık nedeni faturalarını ödeyemeyenlerin elektrik, gaz ve suyu kesilmesin, kamu kaynaklarından sağlanıp, halkın karanlıkta, soğukta ve susuz kalmaları önlensin.
• Hızla artan fiyatlar karşısında ücretleri hızla gerileyen çalışan ve emeklilerin gelirlerini insanca yaşamalarına imkân verecek düzeye yükseltilsin.
***
Faik Öztrak
Zam değil zulümdür
CHP Genel Başkan Yardımcısı ve Parti Sözcüsü Faik Öztrak zamları, “Erdoğan şahsım yönetimi, hem de yeni yıla girerken, milleti zam sağanağıyla ezdi. Milletin alın terine, emeğine, cüzdanına yeni bir gece yarısı kumpası düzenledi. Erdoğan’ın yaptığı zam değil, zulümdür; ‘siyasi eşkıyalığın’ dik alasıdır” açıklaması ile değerlendirdi.
