Alzheimer hastalığının erken teşhisi için kan testleri, tıpta devrim yaratmaya hazırlanıyor. Geleneksel olarak beyin taramaları ve omurilik sıvısı analizleriyle teşhis edilen Alzheimer, artık bir damla kanla belirlenebilir. Ancak, bu gelişme beraberinde etik ve tıbbi tartışmaları da getiriyor.
Alzheimer teşhisinin mevcut yöntemleri oldukça maliyetli ve acı verici olabilir. Birçok hasta sadece bilişsel testler ile teşhis edilmekte, ancak bu testlerin doğruluk payı sınırlıdır. Her yıl teşhis edilen vakaların yalnızca yüzde 2’sinde ileri düzey teşhis yöntemleri kullanılıyor.
Gelişen yeni kan testleri, Alzheimer biyolojik belirteçlerini (özellikle tau ve amiloid proteinlerini) erken aşamalarda tespit edebiliyor. Alzheimer’s Research UK’den David Thomas, bu testlerin ucuz, uygulanabilir ve yaygın olarak erişilebilir olması nedeniyle büyük heyecan yarattığını belirtiyor.
ADAPT adı verilen yeni bir çalışma, Alzheimer’a özgü p-tau217 proteininin teşhis için nasıl kullanılabileceğini araştırıyor. Bu çalışma, kan testlerinin klinik uygulamalara nasıl dahil edilebileceğini belirlemek için yürütülüyor. Hangi hastalara ve hangi aşamada test uygulanmalı? gibi kritik soruların yanıtlanması amaçlanıyor.
Bu teşhis yöntemleri, erken aşamada hastalığı yavaşlatabilecek yeni ilaçların geliştirilmesine de katkı sağlayabilir. Yakın zamanda onaylanan lecanemab ve donanemab gibi ilaçlar, Alzheimer’ın erken evrelerinde amiloid seviyelerini düşürse de bilişsel yetenekler üzerindeki etkileri sınırlı kalıyor. Bilim insanları, bu ilaçların daha erken verilmesi durumunda hastalığın ilerlemesini yavaşlatabileceğini düşünüyor.
Ancak, erken teşhisin etik boyutu da tartışma yaratıyor. ABD Alzheimer Derneği, belirgin semptomları olmayan ancak biyolojik belirteçleri pozitif çıkan bireylere Alzheimer tanısı konulmasını öneren bir kılavuz yayımladı. Bu yaklaşım, hastalığın “biyolojik tanımını” değiştirebilir ve teşhis sürecini daha erken başlatabilir. Ancak, bu kişilerin hiç Alzheimer geliştirmeme ihtimali de göz önünde bulundurulduğunda, erken teşhisin gerekliliği sorgulanıyor.
Sonuç olarak, kan testleri sayesinde Alzheimer teşhisinde büyük bir dönüşüm yaşanabilir. Ancak, bu testlerin hangi hastalara ne zaman uygulanması gerektiği ve erken teşhisin psikolojik ve etik etkileri hala tartışma konusu olmaya devam ediyor. Bilim dünyası, bu gelişmelerin Alzheimer ile mücadelede nasıl bir rol oynayacağını merakla bekliyor.
