“Toplumumuzun nerdeyse yüzde 60’ı uyku sorunu yaşıyor ancak bu durum genellikle göz ardı ediliyor ve sağlığı bozuyor” diyen Prof. Dr. Uludüz, iyi uyuyup uyuyamadığınızı anlamanızı sağlayacak bir test hazırladı.
Sağlıklı bir yaşam için sağlıklı bir uyku şart. Ancak uykuda solunum bozuklukları, uykuya dalamamak, yeterince uyuyamamak, uyku devamlılığını sağlayamamak gibi nedenler ya da bazı sağlık sorunları uyku kalitesini olumsuz etkiler.
Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Derya Uludüz
Uyku sorunlarının zamanla ciddi hastalıklara yol açabileceğini belirten Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Derya Uludüz, sağlıklı uyuyup uyumadığınızı tespit etmenize yardımcı olacak bir test hazırladı. İşte sorular ve verdiğiniz yanıtları karşılaştırmanızı sağlayacak açıklamaları:
Neden uyuyamıyoruz?
Uykusuzluğun nedenleri birçok faktöre bağlı olabilir ve kişiden kişiye değişir. Kafeinli içecekler, sigara, alkol, bazı ilaçlar, şizofreni, anksiyete ve depresyon gibi psikolojik bozukluklar, gürültülü ortam, telefon, televizyon, bilgisayar gibi teknolojik aletler, yatak odasının rahat olmaması, uyku apnesi, astım, alerji, Parkinson, hiperaktif mesane, kronik ağrı gibi bazı fiziksel sorunlar, yatmadan önce yemek, vardiyalı çalışma veya jet-lag gibi nedenler uykuya dalmayı, uykuyu sürdürmeyi ve ön planda REM rüya uykusunu olumsuz etkiler.
Uykusuzluk beyinde nelere yol açar?
Uyku beyinde serotonin ve dopamin hormon düzeylerini etkiler. Uykusuz kalmak serotonin düzeylerini düşürürken, serotonin düşüklüğü de uykusuzlukluğu tetikleyebilir. Uykusuzluk dopamin düzeylerini de bozar ve motivasyon eksikliği, konsantrasyon güçlüğü gelişir. Uykusuz kalmak serotonini azaltırken stres hormonu kortizolü de yükseltir, yüksek kortizol düzeyleri ise stres ve anksiyeteyi artırır, duygusal dengesizliğe neden olur. Uyku beynin duygusal işlem bölgesi amigdala aktivitesini etkiler. Uykusuzluk amigdalayı aktifleştirir ve olumsuz duygulara verilen tepkiyi aşırı hale getirir.
Etkili öneriler
Sağlıklı bir uyku için sıcak bir duş veya sıcak, kafeinsiz bir bitki içeceği (melisa, yasemin, papatya çayı vb.) size yardımcı olabilir. Duş sonrası vücut sıcaklığınız kısmen uykuda yaşanan durumu taklit ederek düşer. Yatak odası serin tutulursa da daha iyi uyuyabilirsiniz. İdeal oda ısısı 21-23 derecedir. Tamamen karanlık, ışıksız bir odada yatmalısınız. Çünkü uyku ritminin düzenlenmesini sağlayan melatonin hormonu ancak karanlıkta salınır. Bu açıdan yatak odanızın perdelerini hiç ışık geçirmeyen kumaşlardan yaptırmanızı öneririm. Yatmadan 1-2 saat öncesinde televizyon, cep telefonu ve bilgisayar gibi aletleri etrafınızdan uzaklaştırın. Yatağa her gün aynı saatte girin ve sabah aynı saatte uyanmaya çalışın.
Kendinizi test edin
1-Genellikle saat kaçta yatıyorsunuz? (Gece en geç 23.00 ideal yatma saatidir.)
2-Uykuya dalmanız ne kadar sürüyor? (Yattığınız andan itibaren yaklaşık 20 dakika içinde uykuya dalmanız sağlıklıdır.)
3-Uyku hapı kullanıyor musunuz? (Her tür uyku hapı size yalancı uyku sağlar ve kaliteli uykuyu engeller.)
4-Gece boyunca kaç kez uyanıyorsunuz? (Gece boyunca bir kez uyanmak bile sağlıksızlık belirtisidir.)
5-Sabahları kaçta kalkıyorsunuz? (En geç 09.00’da yataktan çıkmalısınız.)
6-Geceleri toplam kaç saat uyuyorsunuz? (Yetişkinler için ideal uyku süresi ortalama olarak 7-9 saattir.)
7-Uyandığınızda kendinizi dinlenmiş hissediyor musunuz? (Dinlenmemiş uyanmak uykusuzluğun veya bir uyku hastalığı varlığının belirtisidir.)
Ne zaman destek alınmalı?
Uyku artırıcı veya düzenleyici yüzlerce takviye ürün var. Fakat üzerinde uyku artırıcı/düzenleyici yazan her destek bilimsel verilerle kanıtlanmış değildir. Dolayısıyla bunlar doktora danışılmadan kullanılmamalıdır. Melatonin, vücudumuzun salgıladığı, bize uyku vaktinin geldiğini hatırlatıcı sinyaller yollayan doğal bir hormondur. Uykuya dalma süresini kısaltarak daha uzun süre uyumayı kolaylaştırır. Melatonin sadece uyku düzenlemekle kalmaz beraberinde iyi bir anti-aging, antioksidan ve bağışıklık sistemi düzenleyicidir. 1-10 mg arasında hekiminizin tavsiyesine göre kullanılabilir. Magnezyum, insan vücudunda 300’den fazla görev yapar, beyin ve kalp sağlığı için oldukça önemlidir. Bir önemli özelliği de zihni ve vücudu sakinleştirmesidir. Çalışmalar magnezyumun bu etkisinin melatonin üretimini artırıcı özelliğinden kaynaklanabileceğini göstermektedir. Bu da kaslarınızın rahatlamasını ve uykuya çok daha rahat dalmanızı sağlar. Ancak uyku probleminiz kronikse mutlaka doktora başvurun.
