Karolinska Enstitüsü ve Göteborg Üniversitesi’nden araştırmacılar tarafından yürütülen yeni bir çalışma, beynin yaşlanma hızını etkileyen yaşam tarzı seçimlerini ortaya koyuyor. Araştırmada, 70 yaşındaki bireylerin beyin yaşı, yaşam tarzı ve sağlık verileriyle ilişkilendirildi. Çalışma, beynin yaşlanmasını yavaşlatmanın anahtarının damar sağlığını korumaktan geçtiğini gösteriyor.
Araştırmada 739 kişinin biyolojik sinyalleri analiz edildi ve fiziksel aktivite, sağlıklı beslenme, sigarayı bırakma ve kan şekeri seviyelerini kontrol altında tutmanın, damar sağlığını koruyarak beynin genç kalmasına yardımcı olduğu bulundu. Karolinska Enstitüsü’nden nörobiyolog Anna Marseglia, “Damar sağlığını olumsuz etkileyen faktörler, daha yaşlı görünen bir beyinle ilişkilendiriliyor. Bu yüzden damarları sağlıklı tutmak beyin için hayati önem taşıyor,” dedi.
Çalışmaya göre fiziksel hareketsizlik, diyabet, geçmişte felç geçirmiş olmak, yüksek iltihaplanma seviyeleri ve yüksek kan şekeri, beynin daha yaşlı görünmesiyle ilişkilendiriliyor. Erkeklerde kan şekeri seviyesinin beyin yaşına etkisinin daha belirgin olması gibi cinsiyet farkları da dikkat çekiyor.
Araştırmacılar, beynin yaşını manyetik rezonans görüntüleme (MRI) taramalarından tespit etmek için derin öğrenme tabanlı bir yapay zeka modeli kullandı. Bu model, daha önce bilişsel sorunu olmayan 18.000 kişinin beyin taramalarıyla eğitildi. Elde edilen beyin yaşı tahminleri, kan örnekleri, yaşam tarzı faktörleri ve tıbbi durumlarla karşılaştırılarak analiz edildi.
Araştırma, daha yaşlı görünen beyinlerin Alzheimer gibi demans hastalıklarına daha yatkın olduğunu ortaya koyuyor. Ancak, damar sağlığını koruyarak bu tür bilişsel gerilemelerin önüne geçilebileceği belirtiliyor. Klinik geriatrist Eric Westman, bu yöntemin gelecekte demans araştırmalarında kullanılabileceğini söylüyor.
Araştırmacılar, kadın ve erkeklerin beyin yaşlanmasını etkileyen farklı faktörlere sahip olabileceğini ve bu nedenle biyolojik (hormonlar gibi) ve sosyokültürel belirleyicilere odaklanmayı planlıyor. 2024’te sosyal katılım, destek, uyku ve stresin orta ve ileri yaştaki beyin dayanıklılığı üzerindeki etkisini inceleyen yeni bir çalışma başlatılacak.
