Son yıllarda özellikle gençlerin kas yapmak için gelişigüzel protein destekleri kullandığına dikkat çeken Günebak, ‘‘Ancak bu çok büyük bir hata. Çünkü kalıcı sağlık sorunlarının yanı sıra hayati ütehlike de yaratabilir’’ dedi.
Gıda takviyeleri ve vitamin kullanımı spor yapan gençler arasında da çok yaygın. Özellikle protein tozları, ağır sporlar yapan ve vücut geliştiren kişiler tarafından çoğu zaman bilinçsizce tüketiliyor.
Ancak bu takviyelerin sağlığa ciddi zararları olabileceğini belirten Beslenme ve Diyet Uzmanı Tuba Günebak, bu konuda bilinmesi gerekenleri şöyle anlattı:
Protein önemli bir ihtiyaç ama…
Protein, “aminoasit” adı verilen yapıtaşı ünitelerinden oluşur. Yani, aminoasitler birleşir ve proteinleri oluşturur. Sporcular için en önemli besin ögelerinden biri proteinlerdir. Kas dokusu onarımı ve gelişimi için aminoasitlere ihtiyaç duyulur. Normal bir kişinin günlük protein gereksinmesi vücut ağırlığının her 1 kg’ı başına 0,8 g iken, bir sporcunun günlük protein gereksinimi vücut ağırlığının her 1 kg’ı başına 1,2 ila 2 kg arasında değişebilir. Bir sporcunun günlük protein gereksinimini doğal beslenme yoluyla karşılayamaması durumunda protein destek ürünlerine yönelmesi önerilebilir. Ancak, bilinçsiz protein destek ürünleri kullanımının, vücuda fazla protein alımının çeşitli riskleri bulunur. Karaciğer yorulabilir, böbrek yükü artabilir, idrara çıkış miktarı artabilir ve vücut su kaybedebilir (ki bu da performansı olumsuz yönde etkiler), aşırı alınan proteinle birlikte fosfor alımı da artacağı için idrarla kalsiyum kaybı artar. Bu yüzden de kemik dokusu zayıflar, kemik erimesi riski artabilir. Ayrıca metionin içeren protein tozları bazı kişilerde damar tıkanıklığı ve pıhtı riskini de artırabilir.
Uzman gözetiminde kullanılmalı
Kuvvet antrenmanı yapanların temel amacı kas kütlesinde artış sağlamaktır. Kas dokusunda artış sağlayabilmek amacıyla en sık kullanılan aminoasit (protein yapıtaşı) ürünleri dallı-zincirli aminoasitler (BCA) ve whey proteinleridir. Dallı zincirli aminoasitlerin en iyi kaynakları süt ve süt ürünleri iken whey proteinleri peynir üretimi sırasında ortaya çıkar. Protein destek ürünleri doğru ve gereksinim dahilinde kullanıldığında kas dokusunu koruyabilir, toparlanma süresini kısaltabilir, yağ dokusu miktarını azaltabilir. Whey proteinlerinin en büyük yan etkisi akne gelişimini artırmasıdır. Bazı araştırmalarda protein destek ürünlerinin etkisinin yaşla beraber düştüğü, 40 yaşın üzerindeki bireylerde (kadın ve erkek farkı gözetmeksizin) kas dokusu gelişimi anlamında bir fark yaratmadığı; yüksek kilolu bireylerde de benzer şekilde etkili olmadıkları gösterilmiştir.
Bu ürünler kimler için güvenli değildir?
Bazı protein destek ürünlerini kullanmak sağlık açısından risklidir. İçerisinde hormon yani anabolik steroid olan, yapay tatlandırıcı olan ürünler risklidir ve önerilmemektedir. Protein takviyesi menşeinden emin olunmayan internet sitelerinden, satıcılardan alınmamalıdır. Aksi takdirde, telafisi mümkün olmayan kalıcı sağlık hasarları ile karşı karşıya kalınabilir. Sıklıkla amatör sporcular protein takviyesi almaları halinde spor performanslarının ve kas dokularının artacağı fikrine kapılırlar. Ancak, kalp hastalığı geçmişi olan, ailesinde kalp krizi ve inme öyküsü, tekrarlayan gebelik kayıpları, varisleri, kemik erimesi olan, karaciğer ve böbrek sağlığına dair sorunlar yaşayan ve koyu renk idrara çıkan kişiler için protein destek ürünleri güvenli değildir.
