Ölünceye kadar bakma sözleşmesi, bir malvarlığı ediminin devredilmesi karşılığında bir kimsenin hayatı sonuna kadar bakılmasını öngören bir sözleşmedir. Bu sözleşme kişilerin maddi olanakları bulunmasına karşın, kendilerini güvende hissetmemelerini amaçlayan, hastalık, yaşlılık dönemlerinde kendilerine bakıp gözetecek, ilgi alaka gösterecek kişilere ihtiyaç duymaları neticesi ortaya çıkmaktadır.
Ölünceye kadar bakma sözleşmesi, bakım borçlusunun bakım alacaklısını ölünceye kadar bakıp gözetmeyi, bakım alacaklısının da bir malvarlığını veya bazı malvarlığı değerlerini ona devretme borcunu üstlendiği sözleşmedir. TBK’nın 611 ve devamı maddelerinde düzenlenmiştir. Türk Borçlar Kanunu’nun 611. maddesinde ölünceye kadar bakma sözleşmesi, bakım borçlusunun bakım alacaklısını ölünceye kadar bakıp gözetmeyi, bakım alacaklısının da bir malvarlığını veya bazı malvarlığı değerlerini ona devretme borcunu üstlendiği sözleşme şeklinde tanımlanmıştır.
Ölünceye kadar bakma sözleşmesi, mirasçı atanmasını içermese bile miras sözleşmesi şeklinde yapılmadıkça geçerli olmayacaktır. Medeni Kanun 545 mad. düzenlenen miras sözleşmesi için öngörülen şekil şartları, ölünceye kadar bakma sözleşmesi için de uygulanacaktır. MK. 545 maddesinde “miras sözleşmesinin geçerli olabilmesi için, resmi vasiyetname şeklinde düzenlemesi” gerekeceği belirtilmiştir. MK. 532 Maddesi vd. resmi vasiyetin ne şekilde düzenleneceği belirtilmiştir. Buna göre, Miras sözleşmesi ve dolayısıyla ölünceye kadar bakma akdi, resmi vasiyet şeklinde resmi memur önünde düzenlenmesi gerekir.
Sözleşme Devletçe tanınmış bir bakım kurumu tarafından yetkili makamların belirlediği koşullara uygun olarak yapılmışsa, geçerliliği için yazılı şekil yeterlidir. Ancak tanınmış bir kurumla yapılmış olmakla beraber sözleşme önceden tespit edilen şartlara uygun olarak yapılmamışsa veya devletçe tanınmış bir kurumla yapılmamışsa yazılı şekil yeterli olmayacaktır.
Vesayet altındaki kişilerin ölünceye kadar bakma sözleşmesi yapmaları, sulh mahkemesinin kararı alındıktan sonra asliye mahkemesinin de iznine bağlıdır. Taraflar sözleşmede bir üçüncü kişinin bakım alacaklısı olmasını kararlaştırabilirler. Bu durumda üçüncü kişi yararına sözleşmenin varlığı söz konusu olacaktır.
Ayrıca bakım alacaklısı sadece gerçek kişiler olabilir. Bakım borçlusu gerçek ya da tüzel kişi olabilir. Eşlerden her biri diğerine bakılmak üzere bir sözleşme yapabilir.
Bakım alacaklısı bu sözleşmeyle, bakım borçlusuna karşı ikamet etme, besmele- giydirilme ile görüp-gözetilme haklarını elde eder.
Diğer yandan ölünceye kadar bakıp gözetme koşulu ile yapılan temliki işlemin geçerliliği için sözleşmenin düzenlendiği tarihte bakım alacaklısının özel bakım gereksinimi içerisinde bulunması zorunlu değildir. Bu gereksinmenin sözleşmeden sonra doğması ya da alacaklının ölümüne kadar çok kısa bir süre sürmüş bulunması da sözleşmenin geçerliliğine etkili olamaz.
Bakım borçlusuna bir taşınmazını devretmiş olan bakım alacaklısı, haklarını güvence altına almak üzere, bu taşınmaz üzerinde satıcı gibi yasal ipotek hakkına sahiptir. Bakım alacaklısı taşınmaz mülkiyetinin geçirilmesinden başlayarak üç ay içinde ipotek hakkının tescilini istemelidir. Eğer ipoteğin tescili süresi içinde istenmezse, bakım borçlusu, o taşınmaz üzerinde mutlak bir tasarruf hakkına sahip olur.Bakım alacaklısı sözleşmeden doğan alacağını başkasına devredemez. Bu hüküm emredici niteliktedir.
Bakım alacaklısı, ölünceye kadar bakma sözleşmesi yüzünden kanuna göre bakmakla yükümlü olduğu kişilere karşı yükümlülüğünü yerine getirme imkânını kaybediyorsa, bundan yoksun kalanlar sözleşmenin iptalini isteyebilirler.
SÖZLEŞMENİN SONA ERMESİ
Tarafların edimleri arasında önemli ölçüde oransızlık bulunur ve fazla alan taraf kendisine bağışta bulunulma amacı güdüldüğünü ispat edemezse diğer taraf altı ay önce bildirimde bulunarak sözleşmeyi feshedebilir.
Sözleşmeden doğan borçlara aykırı davranılması sebebiyle sözleşmenin devamı çekilmez hale gelir veya başkaca önemli sebepler sözleşmenin devamını imkânsız hale getirir veya önemli ölçüde güçleştirirse, taraflardan her biri sözleşmeyi karşı tarafa süre vermeden sona erdirebilir.
Bakım borçlusunun ölümü üzerine bakım alacaklısı bir yıl içinde sözleşmenin feshini isteyebilir.Bu durumda bakım alacaklısı, bakım borçlusunun iflası hâlinde, iflas masasından isteyebileceği miktara eşit bir paranın kendisine ödenmesini, bakım borçlusunun mirasçılarından isteyebilir.
